Tematik Fonlar: Bugün mü,gelecek mi?

Sevgili dostlar,

Prof.Dr.Serra Eren Sarıoğlu’nun yönetici ortağı olduğu İyi Gelir Platformu’nun Youtube kanalında konuk olduğum ‘Tematik Fonlar’ konulu sohbetimizin içeriğini paylaşmak istiyorum. Sohbet esnasında kullandığım bilgiler 06/09/2021 tarihli TEFAS verileridir.

Yararlı bulmanız dileğiyle,

Keyifli okumalar dilerim.

Yatırım fonlarıyla ilgilenen yatırımcıların ismini sıklıkla duyduğu, Youtube kanalında bilgilendirici videolarını izlediği, İyi Gelir ’in Twitter’da gerçekleştirdiği Sıra Fon Yatırımcılarında sohbet programının ayrılmaz konuşmacısı sayın Yücel Ferek programımızın konuğu.

Ben esas konumuza geçmeden önce izleyicilerimizin sizi biraz daha tanıyabilmesi için bir soru yöneltmek istiyorum. Sosyal medya hesaplarınızdan birinde 23 yıllık bankacı olduğunuzu yazmışsınız. Aynı zamanda “Finansal özgürlük” terimini profilinize yerleştirmişsiniz. Aslında siz bir beyaz yakalısınız ancak paylaşımlarınızdan da anladığımız kadarıyla temettü emekliliği, finansal özgürlük konularında yol kat ettiğinizi görüyoruz. Biraz buradaki bakış açınızdan ve finansal özgürlük konusunda nasıl bir yol izlediğinizden bahseder misiniz? Yatırım fonları bu yolculukta nasıl bir yere sahip?

Mesleğimin ana odağı bireyler, yani insan unsuru olduğu için; bu uzun dönem boyunca doğal olarak finansal davranış biçimlerini sıkça gördüğüm bir laboratuvarın içinde oldum. Toplumun her kesiminden birçok bireyin tasarruf, birikim ve borçlanma gibi seçimlerini gözledim, büyük çoğunluğuna bu yolda kılavuzluk ettim, finansal yanlışlardan kaçınabilmeleri adına, bir çeşit finansal danışmanlıktı bu aslında.  

Gereksiz tüketmek,

Gereksiz kredi ve kart kullanmak,

Gereksiz borçlanma,

Tasarruftan uzak kalma, tasarrufu sürekli erteleme,

Küçük tasarrufu küçümseme ve gücüne inanmama gibi kısır döngü yaşayan bireyler, bu sürecin içinde veya sonunda sadece kendilerini değil; ailelerini de yıpratıyorlar. Finansal kararlar, aynı çatı altındaki herkesi etkiliyor.  Bunlara uzun dönem boyunca hep tanıklık ettim, hala da ediyorum.

Mesleki olarak deneyimlerimi paylaşma ve yeterli finansal bilginin herkes için ücretsiz ve ulaşılabilir olduğunu anlatma adına güçlü bir mesleki sorumluluk hissettiğimi söylemeliyim. Videoları bunun için çekiyor, blog yazılarımı bu yüzden yazıyorum.

Beni finansal özgürlük kavramına iten şey, yanlış finansal kararların kişinin kendisi ve ailesinde yarattığı yıpranmayı hem gözlemek hem de bizzat yaşamak oldu. Bazı şeyleri yaşayarak öğrenebiliyorsunuz. Finansal özgürlüğe ulaşmak için yapılacaklar listesine baktığımda, bütün yollar beni aslında en temel soruya, yani yolun en başına götürdü:

Nasıl daha etkin tasarruf yapabilirdim?  

Yatırım fonlarını tam da bu noktada güvenilir buldum ve sizin de sıklıkla ilettiğiniz gibi, çeşitlendirme ve riski dağıtma gibi güvenlik unsurlarıyla tasarruflarımızın 1/3’ünü fonlarda değerlendiriyorum.  Kısa hikâye bu aslında.

Ailemiz için koyduğum ‘emeklilik döneminde sürdürülebilir ek gelir hedefi’ ise beni ülkemizin üreten ve değer yaratan şirketlerine hisse senetleri yoluyla ortak olarak; o şirketlerin elde ettiği kârlılığı düzenli bir gelire çevirmemizi sağlayan temettüye yöneltti ve temettü emekliliği süreci böylece başlamış oldu.

Tasarruf alışkanlığımdan vazgeçmeden, sabır ve istikrarla hedefe ilerlemeye çalışıyorum.

Yücel Bey ile bu videoda “Temalı Yatırım Fonlarını” konuşacağız. Son 1 senedir portföy yönetim şirketleri yatırımcılara farklı yatırım olanaklarını sunmaktalar. Turizm sektöründen blockchain teknolojisine, sağlık şirketlerinden dijital oyun pazarına kadar farklı birçok tema yatırım fonları vasıtasıyla portföylerimizde yerini almaya başladı. Sizin de kendi Youtube kanalınızda temalı fonların 17’si ile ilgili inceleme videoları bulunmakta. Sermaye piyasamızda geçmişi henüz bir yıl bile olmayan tematik fonların odaklarında hangi konular var?

Teknoloji teması bu alandaki en köklü tema sermaye piyasamızda ve teknoloji kavramının genelliği, onu bir çatı kavram haline getiriyor. Üstelik bu durum ‘teknoloji fonlarını’ yatırımcı sayısı ve fon toplam değeri gibi konularda da güçlü kılıyor. TEFAS verileri bu durumu açık biçimde gösteriyor. İfade ettiğiniz gibi henüz ‘çok genç’ temalara bakarsak;  

• Alternatif Enerji
• Sağlık Sektörü
• Blok Zinciri
• Sürdürülebilirlik odaklı fonlara rastlıyoruz. Sürdürülebilirlik Çevresel sosyal ve Kurumsal yönetim ilkelerini yatırım kararlarına entegre etmiş şirketler olarak ifade ediliyor ve yurtdışında ESG endeksleri olarak geçiyor, ülkemizdeki karşılığı ise BİST Sürdürülebilirlik Endeksi şirketleri.
• Turizm ve Seyahat sektörü fonları örnek verilebilir.
• Tematik fon kavramına en güçlü katkıyı yapan fonlardan birinin unvanında ‘Elektrikli Araçlar’ gibi bir tanım taşıdığını ve sektörün majör fonlarından biri olduğunu eklemeliyiz.

Teknolojinin alt sektörleri olarak bir sınıflandırma yaparsak,

• Yarı İletken Teknolojileri
  • Siber Güvenlik Teknolojileri
  • Dijital Oyun Sektörü gibi temaları eklemek mümkün.

Pandemi döneminde sürekli yükselen fiyatları nedeniyle dikkatleri üzerinde toplayan Tarım ve Gıda sektörü bir portföy şirketimizin serbest fonuyla yatırımcılara sunulurken, aynı temaya yönelik bir değişken fon da izahnamesi onaylanmış halde, halka arzını bekliyor.

• Petrol
• Emtia
• Kadınların istihdam ve şirket yönetiminde söz sahibi olmalarını destekleyen ‘Kadın’ fonu da tematik fonlarımız arasında.

Hangi portföy şirketlerimiz daha çok tematik fonlar konusunda çalışmakta?

Tematik fon liginde İş Portföyün 10 fonu var. Bu fonlardan hem büyüklük hem de yatırımcı sayısı açısından en güçlüsü şirketin Elektrikli Araçlara odaklanan fonu. İş Portföy 10 fondan 8’ini karma ve değişken olarak tercih etmiş, kalanlar ise Hisse senedi ve Fon Sepeti Fonu şeklinde.

Ak Portföy ’ün tematik 7 fonu var. Bunlardan 5’ini hisse senedi fonu olarak konumlandırmış. Yabancı hisse senedi fonlarını 20 seçilmiş şirket ve eşit ağırlıklı yatırım, şeffaf yönetim olarak ifade ettikleri bir yöntemle yönetiyor Ak Portföy ve yatırımcı sayısı yüksek seyreden portföy şirketlerimizden.

Garanti Portföy ’ün 8 tematik fonu var. Şirketin Turizm ve Seyahat, Tarım ve Gıda, Finans Sektörü, Sağlık Sektörü gibi 4 tematik fonunun şu anda TEFAS’ta işlem görmediğini, izahnamelerinin onaylandığını ancak henüz halka arz edilmediklerini hatırlatalım.

Liste Yapı Kredi Portföy, FİBA, QNB ve TEB Portföy olarak devam ediyor.

Yatırımcı sayısı ve fon toplam değeri olarak baktığımızda tematik fonlarda ilk 3 fon aynı. YAY AFT ve IPJ. IPJ 24binin üzerinde yatırımcı sayısıyla en çok yatırımcının tercihi olurken, YAY fon ise toplam değer açısından en büyük fon olmuş. YAY fonun güçlü çizgisini yatırımcı başına portföy büyüklüğünde de görüyoruz ki, yatırımcı başına 238.000 TL gibi bir ortalama rakam, oldukça yüksek.

İş Portföyün 4 tematik fonu, yatırımcıların şu an için küçük tutarlarla tasarruf yaptıkları fonlar olarak ifade edilebilir.

Yatırımcılar neden tematik fonları tercih etmeli? Ne gibi avantajları var? Bu fonların “hisse senedi, değişken, karma veya fon sepeti fonu” olarak kurulduğunu görüyoruz? Diyelim ki aynı temadan iki fon var ve birisi hisse senedi, diğeri karma (teknoloji) fon olarak kurulmuş. Yatırımcı seçim yaparken neye göre karar vermeli?

Tematik fonlarda kazanç beklentisinin daha uzun vadeli kurgulanması gerektiğini düşünüyorum. Uzun vadeyi 1 yıl ve daha uzun vade olarak ifade ederiz ama bana sorarsanız 1 yıl vade tematik bir fon için kısa bile olabilir. Temalı fonların ana odağı ‘geleceği fiyatlamak ve gelecekle ilgili beklentiyi’ yatırımcı için ‘bugün’ bir seçenek haline getirmek. Fiyat odaklı dalgalanmalara karşı güçlü durabilmek, vadeyi alışılmışın dışında uzun tutabilmek gerekebilir.

Joe Biden ABD seçim kampanyasının merkezine yenilenebilir ve temiz enerjiyi koydu, birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke fosil yakıtlardan elde edilen enerjinin yerine temiz enerjiyi koymaya çalışıyor, İngiltere’de 2030’dan sonra benzinli ve dizel araç satılamayacak örneğin.

Evet bunlar, odağında bu temaya yakın olan fonlar için çok güçlü beklentiler ancak yolculuk bir hayli uzun.

Bunu unutmamak lazım.

Tematik fonlar ifade ettiğiniz gibi 4 fon türünde gruplanmış durumda.

• Hisse senedi
• Değişken
• Karma
• Fon Sepeti Fonu

En fazla değişken fon tercih edilmiş, onu karma fonlar takip ediyor. Hatta Garanti Portföy Temiz Enerji Karma Fon gibi başlangıçta Karma fon olarak başlamış, ancak şu an değişken olarak devam eden örnekler de var. Değişken + Karma fonlar daha fazla tercih edilmiş. 7 tematik fon da ETF’ler yoluyla yatırımcılara sunulmuş.

Burada kritik husus, Portföy şirketinin fondaki hedefini nasıl tanımladığı, hedefini nereye koyduğu. Bu saptama zaten fonun risk derecesini belirleyen en önemli unsur oluyor. Aynı yatırım ufku bize hisse senedi fonu ve karma fon gibi iki farklı türde sunuluyorsa; hisse fonda %80 hisse tutma, karma fonda en az iki varlık grubunda minimum %20 ağırlık taşıma zorunluluğu gibi riski farklılaştıran seçimler yapıldığını unutmamak lazım.

Bu sebeple tematik fon tercihlerimizden önce Yatırımcı Bilgi formu ve İzahname gibi kritik belgelere mutlak göz atmalı, sindirerek okumalı.

Tek bir tematik fon alarak bir portföy oluşturmak ne kadar doğrudur? Bu tematik fonların riskleri ne düzeydedir?

Finansal varlık dağılımı yapmamak bizi tek bir varlık grubunun getirisine ortak edebilir ancak o varlık grubunun riskini de en sert şekilde almamız sonucunu doğurur. Finansal varlıklarımızı yönetirken ana planımızdan uzaklaşmamak, plan dahilinde varlık dağılımı yaparak yatırım sürelerine uyum göstermek çok önemli.

Bu, tematik fonlar için de fazlasıyla geçerli bir durum. 06/09/2021 TEFAS verilerine göre risk seviyelerine baktığım 32 tematik fondan 19’unun risk seviyesi 7 üzerinden 6 iken, 6 fon ise 7 üzerinden 7 yani çok yüksek riskli olarak ifade ediliyordu. Tematik fonlar bu puanlamaların da açıkça işaret ettiği gibi riskli fonlar.

Yeni çıkmış bir tematik fonun performansını geçmiş verisi olmadığı için değerlendiremeyiz. Ancak yine de bir yaklaşımlama yapmak için kullanabileceğimiz bir kriter var mıdır?

Ben fonların karşılaştırma ölçütü olarak belirlenen endekslere bakıyorum.

Endeks içeriklerine, endekste hangi şirketler ya da varlıklar olduğuna.

PDR’si açıklanmamış bir fonun yatırım ufku ile ilgili fikir verebilir. Zira PDR içindeki finansal varlıklar, büyük oranda ölçüt endeks içeriğindeki varlıklar olabiliyor.

Ayrıca ölçüt endeks içindeki majör şirketlerin ya da ETF’lerin son dönem getiri performanslarına Investing ekranı kullanılarak da bakılabiliyor.

Şirket ya da ETF hakkında çok önemli bilgilere ulaşmak bu sayede mümkün olabiliyor. Elbette bunların hepsi, bir internet bağlantısı sayesinde ulaşılabilecek, ücretsiz bilgi kaynakları.

Yatırımcıların risk tahammüllerine, beklentilerine ve kurguladıkları yatırım sürelerine uygun yatırım araçlarını seçmesi gerekli, yatırım fonları içinde bundan böyle önemli yer edineceği konusunda bizlerde güçlü bir izlenim bırakan ‘tematik fonlarda da durum böyle.

Yatırımdaki en önemli unsurun ‘öznellik’ olduğu unutulmamalı.